De kracht van het minibos

#Tuinvak 18-06-2021
De kracht van het minibos

Tiny Forests leveren op verschillende terreinen fundamentele bijdragen aan het tegengaan van klimaatverandering. Dat is een eerste uitkomst van een structureel onderzoek naar de kwaliteiten van Tiny Forests. De monitoring wordt uitgevoerd door onderzoekers van Wageningen University & Research (WUR) in samenwerking met vrijwilligers van IVN. De ontwikkeling van de minibossen wordt sinds 2017 gevolgd.
De kracht van het minibos
Tiny Forests houden CO2 vast, kennen een lagere luchttemperatuur ten opzichte van de directe omgeving en vertragen de afvoer van regenwater. Nederland telt momenteel 216 van dergelijk natuurterreinen met een beperkte omvang. Een Tiny Forests is een bos ter grootte van een tennisbaan, 200 tot 250 vierkante meter. De eerste twee werden eind 2015 aangelegd in Zaandam. 

De wetenschappelijke inventarisaties omvatten ook het vastleggen van het vóórkomen van variaties in flora en fauna. WUR-onderzoekers Fabrice Ottburg en Dennis Lammertsma concentreerden zich met vrijwilligers van IVN op de ontwikkeling van het planten- en dierenleven in elf minibossen. In de periode 2017-2020 werden in de onderzochte gebieden 298 verschillende plantsoorten en 634 verschillende diersoorten geregistreerd. ‘Naast de boost die de minibossen aan de biodiversiteit geven, zijn de Tiny Forests ook goed voor gemiddeld 127,5 kilo CO2-opslag per jaar, werken ze tegen hittestress en houden water vast’, aldus het onderzoeksverslag.

Verschillende soorten
In het oudste Tiny Forest, Groene Woud in Zaanstad, werden de meeste verschillende soorten aangetroffen. De mier staat met stip bovenaan in de top 10 van de meest waargenomen dieren, gevolgd door bladluizen en pissebedden. Andere dieren die veelvuldig zijn gesignaleerd, zijn miljoenpoten, huisjesslakken en regenwormen. De uitkomsten van het onderzoek werden eind maart bekend gemaakt tijdens een webinar, georganiseerd door IVN Natuureducatie. Deze organisatie introduceerde de formule van Tiny Forests in ons land.

Waterberging
Naast onderzoek naar biodiversiteit, is ook gekeken naar de CO2-opslag van de minibossen. Metingen laten zien dat een Tiny Forest gemiddeld 127,5 kilo CO2 per jaar vastlegt. Ter vergelijking; de 127,5 kilo per jaar komt overeen met de ongeveer 120 kilo CO2 per jaar die staat voor nieuw bos (250 m2) in de eerste tien jaar na aanleg. De verwachting van de onderzoekers is dat de vastlegging van CO2 in de minibossen blijft groeien, gezien de jonge leeftijd van de aanplant. De aanname is dat de CO2-vastlegging in een gemiddeld minibos tot 50 jaar na aanplant blijft groeien tot een stabiel niveau van ongeveer 250 kilo CO2 per jaar. Dat is de gemiddelde CO2-vastlegging van een bos in Nederland. Overigens tekenen de onderzoekers hierbij aan, dat er nog weinig bekend is over de groei van jonge bossen in ons land. Regelmatig onderzoek in de minibossen kan bijdragen om op dit terrein meer kennis te vergaren.

Tegengaan van hittestress
Andere doelen van een Tiny Forest zijn het tegengaan van hittestress en het zorgen voor waterberging. Uit gegevens van het KNMI blijkt dat de 11 onderzochte minibossen tezamen zes miljoen liter hemelwater hebben opgevangen. Daarnaast is gekeken naar verschillen in luchttemperatuur tussen de straat en een Tiny Forest. Terwijl er vorig jaar zomer bij het Tiny Forest in Zaanstad een straattemperatuur van ruim boven de 40 graden werd gemeten, was de bodemtemperatuur op datzelfde moment in het minibosje net boven de 15 graden. Hoewel de temperatuurmetingen nog gering zijn, menen de onderzoekers dat er wel een indicatie is van een trend en dat naarmate een minibos verder groeit het temperatuurverschil groter wordt.

Ontmoetingsplek
Een Tiny Forest kent op een relatief beperkte oppervlakte ongeveer zeshonderd inheemse bomen. De bodem van het minibos is bewerkt en afgedekt met een dikke mulchlaag. Een Tiny Forest wordt aangeplant om een bijdrage te leveren aan de biodiversiteit in de stad, maar ook om jongeren meer bij de natuur te betrekken en een ontmoetingsplek te vormen voor buurtbewoners. De minibossen zijn gerealiseerd in samenwerking met gemeenten en scholen. Het huidige aantal van 126 stuks kan stevig gaan groeien: IVN heeft van vijftig gemeenten de toezegging gekregen dat ze allemaal minimaal drie Tiny Forests aan gaan leggen. Naast openbare minibossen hebben inmiddels ook zestig particulieren een minibos in hun achtertuin aangelegd. 

De kracht van het minibos